第２３課

文型
１．　外国へ　行く　とき、　パスポートが　要ります。

２．　この　ボタンを　押すと、　きかいが　動きます。

例文
１．　会社へ　行く　とき、　いつも　何で　行きますか。
　　　バスで　行きます。
２．　お金が　ない　とき、　どう　しますか。
　　　友達に　借ります。
３．　いつ　この　写真を　撮りましたか。
　　　先週　東京へ　いった　とき、　撮りました。
４．　仕事は　何時までですか。
　　　５時までです。　でも、　忙しい　とき、　１０時ごろまで　働きます。
５．　暇な　とき、　いつも　何を　しますか。
　　　テレビを　見たり、　本を　読んだり　します。
６．　よく　スキーに　行きますか。
　　　いいえ。　学生の　とき、　よく行きましたが、　今は　あまり　行きません。
７．　とうやって　音を　調節　しますか。
　　　これを　回すと、　調節が　できます。
８．　日本語が　わからないと、　工場へ　行って、　困りますよ。
　　　はい、　頑張ります。
９．　駅は　どこですか。
　　　この　道を　まっすぐ　行くと、　右に　あります。

新しい　言葉

ききます「せんせいに～」　Ｉ（きく、きいて）　－　асуух 「багшаас асуух」
おします　Ｉ（おす、おして）　－　дарах, түлхэх
まわします　Ｉ（まわす、まわして）　－　мушгих, эргүүлэх
うごきます　「きかい　が～」　Ｉ（うごく、うごいて）　－　хөдлөх, ажиллах 「машин техник～」
とまります　「きかい　が～」　Ｉ（とまる、　とまって）　－　зогсох 「машин техник～」
でます　「きっぷ　が～」　Ｉ（でる、でて）　－　гарах 「тасалбар ～」
ちょうせつします　ＩＩＩ（　－する、－して）　－　тохируулах
こまります　Ｉ（こまる、こまって）　－　бэрхшээлтэй тулгарах
がんばります　Ｉ（がんばる、　がんばって）　－　чармайх
わたります　「みちを～」　Ｉ（わたる、わたって）　－　гарах 「зам ～」
まがります　「みぎへ～」　Ｉ（まがる、まがって）　－　эргэх 「баруун тйиш ～」

かなしい　－　гунигтай
うれしい　－　баяртай
さびしい　－　уйтгартай
ねむい　－　нойрмог

いみ　－　утга

おつり　－　хариулт мөнгө
こまかいおかね　－　задгай мөнгө
「えねえん」　さつ　－　 「мянгатын」 дэвсгэрт
ボタン　－　товчлуур

みち　－　зам
はし　－　гүүр
しんごう　－　гэрэл дохио
いま　－　одоо
まっすぐ　－　шууд
よく　－　сайн

こまったな。　－　Яанаа！
なんに　つかいますか。　－　Юунд хэрэглэх вэ?

Дүрэм

１．　～とき、　～

V энгийн хэлбэр Aーい Naーな N+の

とき、～

үед ～, үедээ ～,цагт ～,цагдаа ～

がいこくへ　いく　とき、　パスポートが　いります。　
Гадаад явах үед паспорт хэрэгтэй.

おかね　が　ない　とき、　ともだち　に　かります。　
Мөнгөгүй үедээ найзаасаа зээлдэг.

せんしゅう　とうきょうへ　いった　とき、　この　しゃしんを　とりました。　
Өнгөрсөн долоо хоногт Токио явах үедээ энэ зургийг авсан.

いそがしい　とき、　１０じごろ　まで　はたらきます。　
Ажил ихтэй үед арван цаг болтол ажилладаг.

ひまな　とき、　テレビ　を　みたり、　ほんを　やんだり　します。　
Чөлөөт цагаараа зурагт үзэж ном уншдаг.

がくせい　の　とき、　よく　スキー　に　いきました。　
Сурагч байхдаа цанаар их гулгадаг байлаа.

２．　～と、　～

V толь бичгийн хэлбэр Ｖ－ない

と、～

вал ～, бал ～,магч ～,нгуут ～

Ямар нэгэн учир явдал гарах буюу ямар нэгэн үйл хөдөлгөөн хийхэд ондоо учир явдал үйл хөдөлгөөн аяндаа дагалдан гарах нөхцөлд, өөрөөр хэлбэл өмнөх учир явдал үйл хөдөлгөөн нь дараах учир явдал үйл хөдөлгөөний нөхцөл нь болсон байдалд түрүүчийн учир явдал үйл хөдөлгөөн нь と оор илэрхийлэгддэг.

この　バトンを　おす　と、　きかい　が　うごきます。　
Энэ товчлуурыг дармагч машин ажилладаг.

にほんご　が　わからない　と、　こうじょう　へ　いって、　とまります。　
Япон хэл эс мэдвэл үйлдвэрт очоод бэрхшээлтэй тулна.

この　みちを　まっすぐ　いく　と、　みぎに　えき　が　あります。　
Энэ замаар шууд явбал баруун гар талд буудал байгаа.

＊　とийн арын өгүүлбэрт зорилт, хүсэлт, хүсэл, найдлага гэх мэтийн хэллэгийг хэрэглэж болохгүй！

3．　を дагавар ２
を　дагавар бол үйл үгийн өгүүлэгдэхүүнийг илэрхийлэхэд хэрэглэгддэг тухай Зургадугаар хичээлд үзсэн билээ. Түүнээс гадна あるきます、　わたります、　さんぽします　гэх мэт нааш цааш шилжих гэсэн утгатай үйл үгийн хөдөлгөөн явагдах орон зайг（өнгөрөх газар） илэрхийлэхэд хэрэглэгддэг.

はし　を　わたります。　Гүүрээр гарна.

こうえん　を　さんぽします。 Цэцэрлэгээр зугаална.